BREWERY VISIT & BREWING DAY! Het Paenhuys - Bokrijk
HISTORISCH BROUWEN in BOKRIJK. Op 13 April 2025 mocht Beers from Limburg weer het brouwteam van Gilde Demerdal vervoegen tijdens het historisch brouwmoment in het Paenhuys (Bokrijk). Het Paenhuys is een museumbrouwerij waar elk jaar drie keer wordt gebrouwen door echte bierspecialisten. Studenten Microbrouwer-Craftbrewer van Syntra maken ook deel uit van het team. Op het programma stond het brouwen van een “Haverbier” van 6% ABV gebaseerd op een recept van de 17de eeuw. Brouwmeester Stef Stefaan had zoals altijd de touwtjes in handen en orchestreerde deze unieke maar ook theatrale voorstelling. De bezoekers kregen een uitleg over het complexe brouwproces in vergelijking met de hedendaagse brouwinstallaties en ook uitleg over de boeiende brouwgeschiedenis. Enkele bezoekers mochten ook roeren met de (zware) roerstok. Het beschermen en in het standhouden van deze brouwtradities geven wij op deze manier ook mee aan alle bezoekers. Tijdens het brouwmoment werden deze bezoekers ook getrakteerd op de laatste twee bieren die in het Paenhuys zijn gebrouwen: een “Jezuitenbier” van 6% ABV, gebaseerd op een recept uit een brouwhandleiding uit 1627 en een “Cavesse bier van Lier” van de periode 1850-1880. Dankuwel aan Bokrijk voor de ondersteuning!
Het Paenhuys (komt van het woord “panne”, een oud woord voor “brouwketel) in Bokrijk is afkomstig uit Diepenbeek en werd gebouwd in het begin van de 18de eeuw. Diepenbeek was toen in de handen van Landcommanderij Alden Biesen (Bilzen), die toebehoorde aan de ridders van de Duitse Orde. Zij bouwden een nieuw brouwhuis. Mensen uit Diepenbeek konden hier tegen betaling bier brouwen. Het werd zelfs een “banpaanhuis”; dus de enige plaats in het dorp om bier te brouwen. Zo was het ook gemakkelijk om door de heren van Alden Biesen, “cijns” (belastingen) te innen. Na 1758 mochten mensen weer thuis zelf brouwen voor eigen consumptie en zonder “cijns”. In 1956 verhuisde het gebouw naar Bokrijk en in 1959 werd het ingericht door de ‘Ridderschap van de Roerstok der Brouwers’ uit Brussel met een binneninrichting en primitieve installatie van brouwerij Tomsin uit Hoegaarden.
Één van de grote verschillen die je zal kunnen waarnemen in vergelijking met het hedendaagse brouwproces is dat de fornuizen die gebruikt worden om de ketels op te warmen gestookt worden met hout. In het begin van de 18de eeuw werd zelfs turf gebruikt (er was toen een groot aanbod aan turf in de regio). Hout was toen namelijk duur en niet voor de hand liggend en werd daarom zelden gebruikt. Het gebruik van een stuikmand is ook uniek (een gevlochten mand met een opening), gebruikt om wort van draf te scheiden. Alsook het Koelschip, een ondiepe bak met een groot koeloppervlakte. Hier werd vroeger het bier een nacht lang afgekoeld aangezien koelelementen toen niet bestonden.
WIST-JE-DATJES?:
- Vroeger brouwde men bier tussen het vallen en het schieten van het loof, in de winter dus. Bacteriën waren namelijk de grote vijand van bier tijdens de zomermaanden.
- Als een gezin veel bier gebrouwen had, lieten ze de buren weten om eens langs te komen voor een lekker drankje door een bezem of takkenbos aan de deur te plaatsen
- Vroeger werd bier ( biersoep) ook warm gedronken. Vooral tijdens het ontbijt.
- Bierbrouwen was eeuwenlang … vrouwenwerk, gewoon thuis, in een ketel op het haardvuur.
- Veel Belgische brouwerijen verdwenen tijden WOI. De Duitsers legden beslag op koper (en dus de brouwketels) om er kogel- en granaathulzen van te maken.
HISTORICAL BREWING in BOKRIJK. On 13 April 2025, Beers from Limburg joined the brewing team of Gilde demerdal during the historical brewing moment in the Paenhuys (Bokrijk). Het Paenhuys is a museum brewery where beer specialists brew three times a year. Students Microbrouwer-Craftbrewer of Syntra are also part of the team. Brewing a 6% ABV “Oat Beer” based on a 17th century recipe stood on the agenda. Brewmaster Stef Stefaan was in charge as always and orchestrated this unique but also theatrical performance. The visitors were given an explanation of the complex brewing process in comparison with the modern brewing installations and also an explanation of the fascinating brewing history. Some visitors were also allowed to stir with the (heavy) stirring stick. In this way we also pass on the protection and preservation of these brewing traditions to all visitors. During the brewing moment, these visitors were also treated to the last two beers brewed in the Paenhuys: a “Jesuit beer” of 6% ABV, based on a recipe from a brewing manual from 1627 and a “Cavesse beer from Lier” from the period 1850-1880. Thank you to Bokrijk for the support!
The Paenhuys (comes from the word “panne”, an old word for “brew kettle) in Bokrijk originates from Diepenbeek and was built in the early 18th century. Diepenbeek was then in the hands of Grand Commandery Alden Biesen (Bilzen), which belonged to the knights of the Teutonic Order. They built a new brewhouse. People from Diepenbeek could brew beer here by paying a fee. It even became a “banpaanhuis”, the only place in the village to brew beer. It was also easy for the gentlemen of Alden Biesen to collect "cijns" (excise taxes). After 1758, people were allowed to brew their own beer at home again but only for own consumption and without “taxes”. In 1956 the building moved to Bokrijk and in 1959 it was furnished by the 'Ridderschap van de Roerstok der Brouwers' from Brussels with an interior design and primitive installation from the Tomsin brewery from Hoegaarden.
One of the big differences compared to the contemporary brewing process is that the stoves that are used to heat the kettles were fired with wood. In the early 18th century, peat was even used (there was a large supply of peat in the region at the time). Wood was expensive and not in large supply at the time and was therefore rarely used. The use of a stucco basket is also unique (a woven basket with an opening), used to separate wort from the grain. As well as the Koelschip, a shallow barge with a large cooling surface. The beer used to be cooled overnight in those days as cooling elements were not available.
DID YOU KNOW?:
- In the past, beer was brewed between the fall and the shooting of the foliage, in the winter. Bacteria were the great enemy of beer during the summer months.
- If a family had brewed a lot of beer, they let the neighbours know to come by for a nice drink by placing a broom or bunch of fagots at the door.
- In the past, beer (beer soup) was also drunk hot. Especially during breakfast.
- Brewing beer was for centuries ... women's work, just at home, in a kettle on the fire.
- Many Belgian breweries disappeared during WWI. The Germans confiscated copper (i.e. the brewing kettles) to make bullets and grenade shells.
🏭 MORE BREWERY INFORMATION ON: www.bokrijk.be